MÖVZUNUN XÜLASƏSİ

İnsanlar qışda xəstələnməyə daha çox meylli olurlar. Bir tərəfdən, onlar daha çox qızdırılan, aşağı rütubətliliyi olan qapalı otaqlarda və digər insanlarla qalırlar və xəstəlik tuturlar – məsələn, hava-damcı infeksiyası vasitəsilə. Digər tərəfdən, immun sistemimiz qışda daha zəif olduğundan - daha az təzə məhsul və salatlar yeyirik, bununla da pəhrizimiz vasitəsilə vitaminlərin təbii təminatını azaldırıq. Bundan əlavə, qışda açıq havada daha az vaxt keçiririk. Qışın sonuna doğru D3 vitamini ehtiyatımız tükənir, çünki bizim dərimiz üçün günəş işığı vasitəsilə yeni D3 vitaminini sintez etmək çətin olur. Bundan əlavə, immun sistemimiz təbii olaraq aşağı temperaturlar, qar və yağışın təsirinə məruz qalır. Bu səbəbdən qrip və soyuqdəymə virusları mövsümləri xüsusilə ilin soyuq vaxtında belə güclənir.

Üç biofaktor - sink, C və D vitamini - bizim immun sistemimizin mühüm tikinti bloklarıdır və bir-birini qarşılıqlı şəkildə dəstəkləyən müxtəlif vəzifələri yerinə yetirirlər. Yaxşı tənzimlənmiş biofaktorların tarazlığı bizə soyuqdəymə xəstəliklərinə və digər infeksiyalara qarşı mübarizə aparmağa və onlardan təbii şəkildə müalicə olunmağa kömək edir – biz bütün il ərzində güclü immun sistemimizə arxalana bilərik.

Həmçinin askorbin turşusu adlanan C vitamini ən əhəmiyyətli vitaminlərdən biridir. O, bədənimizdə bir çox funksiyaları yerinə yetirir. Onlardan biri immun sisteminin gücləndirilməsidir. O, mikrobların aradan qaldırılmasına cavabdeh olan ağ qan hüceyrələrinin meydana gəlməsini stimullaşdırır, və beləliklə bədənin qoruyucu reaksiyalarını sürətləndirir. Bundan əlavə, C vitamini güclü antioksidandır, çünki oksidləşdirici stressi azaldır. Bu o deməkdir ki, o, qanda zədələyici sərbəst radikalları birləşdirir, bədənin antioksidant təsiri olan öz maddələrini regenerasiya edir, və lazımsız hüceyrə stressini azaldır. C vitamini bədənimizin içərisində bütün bu reaksiyalarda istifadə olunur - buna görə də xəstə olduğumuz zaman C vitamininə olan tələbatımız artır. Uzun müddət ev vasitəsi kimi tanınan C vitamininin, Tokio Universitetində 5 il ərzində aparılan tibbi tədqiqata görə, soyuqdəymə riskini azaltmaq üçün həlledici töhfə olduğu sübut edilmişdir. C vitaminini  məqsədli şəkildə qəbul edənlər müqayisə qrupundan daha az xəstələnmişdirlər. Sonrakı tədqiqatlar da məktəblilər qədər yaşlı insanlarda da bu nəticəni təsdiq edə bildi.

Digər məməlilərdən fərqli olaraq, insanlar özləri C vitamini istehsal edə bilmir və onu pəhriz vasitəsilə almalı olurlar. Sitrus meyvələri çoxlu C vitamini ehtiva edir, lakin soğan, bolqar bibəri və ya brokolidə də o olduqca çoxdur. Buna görə də, uşaqlarınızın Milad corabını doldurduğunuzda, dadlı şokoladdan başqa, C vitamini ilə zəngin mandarin və portağal haqqında da düşünün!

Sağlam yetkin kişilər üçün C vitamininin tövsiyə olunan gündəlik dozası 110 mq, qadınlar üçün isə 95 mq-dir. C vitamininin yüksək metabolik itkilərinə görə siqaret çəkənlər üçün 40% daha yüksək doza (müvafiq olaraq gündə 155 mq və 135 mq) tövsiyə olunur. Siqaret çəkmək qana daha çox sərbəst radikallar buraxır və onlar damar divarlarına zərər vurmadan neytrallaşdırılmalıdırlar.

Sink bədənimizdəki ən çox funksiyası olan mikroelementlərdən biridir. Dəmirdən sonra, o ən geniş yayılmışdır. Hormon tarazlığında və saç və dırnaqların böyüməsində olan funksiyalara əlavə olaraq, o, immun sisteminin gücləndirilməsində əhəmiyyətli dərəcədə iştirak edir. Onun yarasağaldıcı funksiyası sayəsində sink çox vaxt faydalı məlhəmlərin tərkib hissəsi olur. Əgər sink yoxdursa, normal hüceyrələr, həmçinin T-köməkçi və T-qatil hüceyrələr kimi immun sistemi hüceyrələri aktivləşdirilmir və bədənimizin qoruyucu mexanizmləri effektiv ola bilmir. Sink həmçinin soyuqdəyməyə (latınca rhino "burun" deməkdir) görə məsulliyyət daşıyan burun viruslarına da daxil edilə bilər, və bununla da onların çoxalmasının və bizim orqanizmimizin hüceyrələrinə düşməsinin qarşısını alaraq yüksək effektiv qoruyucu mexanizmə çevrilir. Beləliklə, kifayət qədər sink təchizatı immun sistemininin normal fəaliyyətini dəstəkləyərək onu gücləndirməyə kömək edir, belə ki, bir çox infeksiyaların hətta şansı da olmur və ya ən azı riski azalır. Bütün bunlara baxmayaraq insan soyuqlayarsa, yaxşı fəaliyyət göstərən immun sistemi bu viruslarla daha effektiv mübarizə apara bilər. Soyuqdəymələrin müddəti və şiddəti kifayət qədər sink qəbul edərək azaldıla bilər.

Digər biofaktorlardan fərqli olaraq, bizim orqanizmimiz sinki orqanda yığa bilmir. Onun əksəriyyəti toxumalar və orqanların bir çox müxtəlif növlərinin hüceyrələrində olur. Bizim orqanizm pəhrizimiz vasitəsilə müntəzəm təminatdan asılıdır. Sağlam yetkin insanlar üçün sinkin tövsiyə olunan gündəlik dozası 7-10 mq-dir. Mal əti, istiridya və ya pendir kimi heyvan mənşəli məhsullar xüsusilə çoxlu sink ehtiva edir. Bitki məhsulları daha az sink ehtiva edir, buna baxmayaraq, liderlər olan yulaf və Braziliya qozu təxminən hər 100 qramda 4 mq sink ehtiva edir. Lakin, vegetarian qidalardan, eləcə də heyvani mənbələrdən sink istifadə edilə bilməz - sinkin bioloji mövcudluğuna müxtəlif pəhriz maddələri təsir göstərir. Dənli bitkilərdə və paxlalılarda olan fitatlar bizim orqanizmimizdə sinkin sorulmasını tormozlayır. Limon turşusu (müxtəlif meyvələrdə və sitrus meyvələrində olur), öz növbəsində, sinkin vegetarian qidasında təbii miqdarlarda mövcudluğunu yaxşılaşdırır və bununla da onun pəhrizdən sorulmasını sürətləndirir. Buna görə də, xüsusilə veqanlar və birtərəfli pəhriz saxlayanlar xəstə olmadıqları halda belə özlərinin sink tarazlığına diqqət yetirməlidirlər.

Vitamin D yalnız sümük sağlamlığı üçün deyil, güclü immun sistemi üçün də vacibdir. Müxtəlif proseslərdə o bizim immun sistemimizi aktivləşdirir və onun idarəolunmasında əsas funksiyaları yerinə yetirir. Öz modullaşdırıcı təsiri sayəsində D vitamini orqanizmi öz immun sisteminin törətdiyi səhv hücumlardan müdafiə edir və bununla da autoimmun xəstəliklər və xroniki iltihab risklərinin azalmasına səbəb olur. D vitamini çatışmazlığından əziyyət çəkirsinizsə, T hüceyrələriniz və digər anticisimlər kifayət qədər aktivləşdirilməmiş olur, qanımız və toxumalarımızda mikroblar yaxşı aşkarlanmır və aradan qaldırıla bilmir. D vitamini ehtiyatımız ilin sonunda tükəndiyi zaman, bu, bizim immun sistemimizi zəiflədir və biz xəstələnməyə və qrip olmağa daha çox meylli oluruq.

D vitamini özümüzün istehsal edə və özümüzün saxlaya biləcəyimiz nadir biofaktorlardan biridir. Bu səbəbdən D vitamini əslində vitamin deyil, hormondur. O, həmçinin günəş hormonu kimi tanınır – çünki onun sələfi günəş işığı (və ya daha dəqiq desək UB-B şüaları) təsiri altında dərimizdə xolesteroldan istehsal olunur. Qaraciyərdə transformasiyadan sonra, o, qaranlıq qış ayları üçün bizim yağlı toxumamızda saxlanıla bilər. İmmun sistemi ona ehtiyac duyduqda, o, böyrəklər vasitəsilə aktivləşdirilir və sonra immun sisteminin normal fəaliyyətində iştirak edir. Lakin, müxtəlif qoruyucu maneələr (məsələn, göydə bulud və ya bədənimizdəki paltarlar) D vitamini sintezini başlatmaq üçün kifayət qədər UB-B şüalanmasının dərimizə çatmasının qarşısını ala bilər Günəş kremi bizi çox yaxşı qoruyur, belə ki UB-B bloklanır. Bundan əlavə, qış aylarında günəş radiasiyası bir neçə ay ərzində çox zəif olur, belə ki şimal genişliklərində UB-B radiasiyası artıq Yerə çatmır. Beləliklə, bizim öz D vitamini istehsalımız payız və yaz arasında demək olar ki, dayanır. Xoşbəxtlikdən, D3 vitamini yağlı balıq (məsələn, siyənək və ya qızıl balıq), treska ciyər yağı, balıq yağı və yumurta kimi, kiçik miqdarda olsa da, müəyyən qidalar vasitəsilə sorula bilər.

Buna görə də, xüsusilə sərin və buludlu qış aylarında, balanslaşdırılmış qidalanma və həyati biofaktorlar olan D3 vitamini, sink və C vitamininin kifayət qədər təminatı barədə düşünün - immun sisteminiz sizi mükafatlandıracaq!

© 2016 Wörwag Pharma GmbH & Co. KG - www.woerwagpharma.az saytında şəxsi sağlamlıq haqqında verilmiş məlumat dairəsi yalnız məlumat üçündür və heç bir şəkildə lisenziyalaşdırılmış həkim tərəfindən şəxsi məsləhət, müayinə və ya diaqnozu əvəz etmir. Www.woerwagpharma.az saytında olan məzmun diaqnoz qoymaq və/və ya dərmanları müstəqil qəbul etmək üçün istifadə edilə bilməz və edilməməlidir. Həmçinin məsuliyyətin istisna olunmasına və imic hüquqlarına dair göstərişlərimizə diqqət edin.